به جرئت میتوان گفت سال ۲۰۲۳ برای شاهزاده رضا پهلوی یکی از ویژهترین و شلوغترین سالهای کاری ایشان طی فعالیت مبارزاتی چهار دهه اخیر بود. همانگونه که نگارنده پیش از این در جای دیگری نیز اشاره کرده است، فعالیتهای شاهزاده رضا پهلوی در رابطه عمیق دوجانبهای با کنشهای ملی در درون کشور قرار دارد. بر این اساس، بخشی از ویژهبودن سال ۲۰۲۳ بین همه سالهای کنشگری ایشان از جمله به این علت بوده است که ایران در سال ۱۴۰۱ شاهد آغاز یکی از مهمترین خیزشهای انقلاب ملی بود، خیزشی که با نام «دختر ایران»، جاویدنام مهسا امینی، از تهران آغاز شد و بنا به ماهیت ملی و انقلابیاش بهسرعت دیگر نقاط ایران بزرگ را تحت تاثیر قرار داد.
به شهادت ویدئوهایی که از این خیزش انقلابی در رسانههای بزرگ فارسیزبان منتشر شد و بخشی از آنها را نگارنده در اینجا گرد آورده است، مهمترین -و احتمالا- تنها نام مشخصی که در این خیزشها سر داده شد، همانند دیگر خیزشهای بزرگ انقلاب ملی در سالهای ۱۳۹۶ و ۱۳۹۸، نام «پهلوی» بود. چنین خطاب ملی از سوی ملت ایران پاسخ لازم و مناسب شاهزاده رضا پهلوی را میطلبید. بر این اساس بود که ایشان نیز تلاش کردند از حداکثر توان خود بهره بگیرند و صدای انقلاب ملت ایران را بهخوبی در جهان بازتاب دهند.
با چنین پیشدرآمدی، در ادامه، فعالیتهای ایشان در سال ۲۰۲۳ مرور خواهد شد. در اینجا ذکر دو نکته لازم است: یکم اینکه بخشی از سفرها و کنشها و دیدارهای ایشان جنبه محرمانه داشته است و طبعا نمیتوان آنها را در این یادداشت بازگو کرد. دوم اینکه بنا به محدودیت فضای این یادداشت، ذکر همه فعالیتهای ایشان و توضیح درباره آنها اساسا امکان ندارد و به همین علت، در اینجا عمده فعالیتهای ایشان مورد تامل قرار خواهد گرفت. بدیهی است که مسئولیت انتخاب و توضیح این فعالیتها بهتمامی برعهده نگارنده است.
همانگونه که پیشتر آمد، فعالیتهای شاهزاده رضا پهلوی در سال ۲۰۲۳ به خیزش انقلابی ۱۴۰۱ گره خورده بود، خیزشی که از پی قتل غریبانه جاویدنام مهسا امینی آغاز شد. از این رو، خوب است از باب درآمدی به فعالیتهای سال ۲۰۲۳، به این موضوع اشاره شود که در فاصله کمتر از چند روز از آغاز خیزش، در ۲۳ سپتامبر ۲۰۲۲، شاهزاده با هیئتی از نمایندگان پارلمان اروپا در شهر واشنگتن دیسی، پایتخت آمریکا، دیدار داشتند.
شاهزاده مشخصا خواستهای خود را این گونه برشمردند: «۱- حمایت مستقیم و فوری از اعتراضات ایران؛ ۲- پشتیبانی شرکتهای فناوری اروپا برای ارائه اینترنت VPN و اینترنت؛ ۳- اعمال تحریمهای ماگنیتسکی اروپا علیه مقامات رژیم؛ ۴- فراخواندن سفیران اروپا از ايران در اعتراض به سركوب فزاينده و در همبستگی با مردم.»
شاهزاده همچنین در ۲۱ اکتبر ۲۰۲۲، مصادف با ۲۸ مهر ۱۴۰۱، سخنرانی و کنفرانسی مطبوعاتی با عنوان «قدرت مردم متحد» برگزار کردند و در قالب این سخنرانی به دو نامه خود به دبیرکل سازمان ملل متحد و نیز مدیر اجرایی صندوق کودکان ملل متحد (یونیسف) اشاره کردند. ایشان در نامه به دبیرکل سازمان ملل متحد خواستار تشکیل کمیسیون تحقیق در شورای حقوق بشر برای رسیدگی به جنایتهای جمهوری اسلامی شدند و در نامه به یونیسف نیز از این نهاد خواستند تا تحقیق ویژهای در خصوص کشتار کودکان و سرکوب دانشآموزان در ایران انجام دهد. متن کامل این سخنرانی به زبان فارسی در اینجا در دسترس است.
در دسامبر ۲۰۲۲ نیز شاهزاده رضا پهلوی در سفری به کالیفرنیا و در قالب یک جلسه عمومی با ایرانیان لس آنجلس، از لزوم اتخاذ سیاست واحد دوحزبی در آمریکا در حمایت از مبارزات ملت ایران گفتند و از ایرانیان آمریکا خواستند که فراتر از دوگانه دموکرات/جمهوریخواه، تلاش کنند حمایت سیاستمداران آمریکایی از هر دو حزب را پشت انقلاب ملی ایران بیاورند.
در کنار اقدامهایی که خود شاهزاده میکردند، پیامها و گفتوگوهای متعدد ایشان نیز مملو از توصیه به نخبگان سیاسی ایران برای همبستگی بود. از جمله، در ۱۲ دسامبر همان سال، در قالب پیامی گفتند: «من بار دیگر نخبگان سیاسی کشور را که به تمامیت ارضی ایران، دموکراسی سکولار، و حق مردم برای تعیین شکل نظام سیاسی از طریق یک انتخابات آزاد پایبندند، به همکاری با یکدیگر برای سرنگونی جمهوری اسلامی و قرار دادن دوباره کشور بر ریل ترقی و تمدن دعوت میکنم.»
در ژانویه سال ۲۰۲۳، شاهزاده رضا پهلوی بار دیگر بر تروریستی بودن سپاه پاسداران تاکید کردند و از جامعه جهانی خواستند این گروه شبهنظامی را بهعنوان گروه تروریستی شناسایی کنند و آن را در فهرست گروههای تروریستی قرار دهند. ایشان در عین حال تاکید کردند که آغوش مردم برای کسانی که جنایت نکردهاند باز است، اگر به مردم بپیوندند.
در همان ماه، ایشان در گفتوگویی با تلویزیون «منوتو»- همانند دفعات پیش- از باورمندی به تمامیت ارضی ایران بهعنوان یکی از «خطوط قرمز ائتلاف» برای هر گونه ائتلاف بین نیروهای اپوزیسیون سخن گفتند.
پس از راهافتادن کمپین فراگیر و خودجوش «وکالت میدهم» و شرکت صدها هزار ایرانی در آن، که روایتگر اعتماد گسترده ملی به ایشان بود، شاهزاده رضا پهلوی در پیامی از این اعتماد گسترده سپاسگزاری کردند و گفتند: «ابراز عمومی این اعتماد از جمله این امکان را به من و دیگر افراد مورد وثوق شما میدهد تا با قدرت و صراحت بیشتری بهنمایندگی از شما در سطح بینالمللی گفتوگو و مذاکره کنیم. همانطور که در مهرماه ۱۳۹۹ در "پیمان نوین" تاکید کردم، نجات ایران جز با همبستگی ملی ممکن نیست.»
در ماه فوریه سال ۲۰۲۳ نیز شاهزاده رضا پهلوی اعلام کردند در دانشگاه جرج تاون آمریکا با برخی دیگر از افراد شناختهشده حاضر خواهند شد تا از «آینده دموکراسی در ایران» سخن بگویند.
در همان ماه، ایشان به کنفرانس امنیتی مونیخ دعوت شدند. در گفتوگوهایی که در این کنفرانس مهم جهانی در مونیخ صورت گرفت، ایشان از جمله بر لزوم تروریستی شناختن سپاه پاسداران تاکید کردند و در بخشی از صحبتهایشان با تاکید بر اینکه در کنار تحریم سپاه باید از ریزش در این گروه نیز حمایت کرد، گفتند: «سپاه بازوی اصلی نظام ایران برای سرکوب شهروندان و حمایت از گروههای تروریستی در منطقه است[…] گذار از جمهوری اسلامی نیازمند ریزش در سپاه و دیگر نیروهای رژیم است[…] در کنار تحریم سپاه، باید از راههایی که منجر به ریزش نیروهای سپاه میشود نیز حمایت کرد.»
در اواخر ماه فوریه بود که شاهزاده به فرانسه سفر کردند و در مجلس سنای آن کشور با سناتورهای برجسته فرانسوی همچون سناتور آندره والینی و سناتور ژاکلین اوستاش-برینیو دیدار کردند. کنفرانسهای خبری و گفتوگوهای متعدد رسانهای شاهزاده رضا پهلوی در فرانسه نیز تداوم یافت و ایشان در یک کنفرانس خبری در آن کشور در تاریخ ۲۲ فوریه، ضمن مخالفت با هرگونه جنگ علیه ایران، به کشورهای غربی توصیه کردند بهجای تلاش برای «تغییر رفتار رژیم» به گزینه «تغییر رژیم» بیندیشند.
ایشان همچنین در گفتوگویی با تلویزیون «آرتیال» فرانسه تاکید کردند که بهخوبی به خطرات امنیتی از سوی رژیم جمهوری اسلامی آگاهاند و مراقبتهای لازم را به عمل میآوردند، ولی این هیچگاه مانع فعالیت نشده، زیرا برای او هدف مهمتر از زندگی است.
در ادامه تور اروپایی شاهزاده پهلوی که از کنفرانس امنیتی مونیخ آغاز شده بود، ایشان پس از فرانسه به بریتانیا رفتند و در پارلمان بریتانیا در لندن با برخی از قانونگذاران از هر دو حزب عمده ملاقات کرد. محتوای این ملاقات، آنگونه که Lord Waverley از اعضای مجلس اعیان بریتانیا و خود شاهزاده رضا پهلوی بازتاب دادند، حول گذار از جمهوری اسلامی و چگونگی حمایت غرب از آن بود.
در همین سفر به لندن بود که شاهزاده رضا پهلوی به آکسفورد رفتند و در میان استقبال پرشور هممیهنان ایرانیشان و دانشجویان، سخنرانی کردند. استقبال چنان پرشور بود که زحمت زیادی برای پلیس برای تامین امنیت آفرید و شاهزاده را واداشت که در توییتی بهصورت توأمان از این استقبال گسترده و نیز زحمت پلیس تقدیر کنند.
پس از آن بود که شاهزاده رضا پهلوی برای سخنرانی در پارلمان اروپا و دیدار با برخی از نمایندگان پارلمان به بروکسل رفتند. در روز نخست مارس ۲۰۲۳، ایشان برای شرکت در نشستی با عنوان «ایران سکولار و دموکراتیک: پیامدهایی برای اقتصاد و امنیت اروپا»، در پارلمان اروپا حاضر شدند. در همین نشست، ایشان هدیه ویژه پارلمان اروپا را دریافت کردند، هدیهای که اگرچه بر اساس پروتکل این پارلمان میبایست به مقامهای رسمی داده شود، ولی بهواسطه «جایگاه» خاص شاهزاده رضا پهلوی به ایشان اهدا شد.
ایشان همان روز همراه با یکی از نمایندگان پارلمان اروپا، یعنی چارلی وایمرز، در کنفرانسی خبری در محل این پارلمان حاضر شدند و به پرسشهای خبرنگاران پاسخ دادند. نسخه کامل این کنفرانس در اینجا قابل دسترسی و تماشا است.
شاهزاده رضا پهلوی در سفر به بروکسل علاوه بر دیدار و برگزاری نشست در پارلمان اروپا، در پارلمان بلژیک نیز حاضر شدند و در آنجا نیز سخنرانی کردند.
در اواخر همین ماه بود که شاهزاده رضا پهلوی به تورنتو در کانادا رفتند و همزمان با جشن «تیرگان» در آن شهر، در نشست «همبستگی؛ پلی برای آزادی» حاضر شدند. شاهزاده رضا پهلوی در این سفر همچنین با پییر پالیو، رهبر حزب محافظهکار آن کشور، نیز دیدار کردند و بر لزوم حمایت مداوم دموکراسیهای غربی- همچون کانادا- از مبارزه ملت ایران تاکید کردند.
Read More
This section contains relevant reference points, placed in (Inner related node field)
اما به جرئت میتوان گفت مهمترین فعالیت شاهزاده رضا پهلوی در سال ۲۰۲۳ و احتمالا مهمترین سفر سیاسی ایشان در ۴ دهه گذشته، سفر رسمی ایشان به اسرائیل در آوریل ۲۰۲۳ بود. در میانه آن ماه بود که ایشان طی پیامی رسمی اعلام کردند: «در راه اسرائیل هستم. هدف من از این سفر ابلاغ پیام دوستی ملت ایران، گفتوگو با متخصصان آب اسرائیلی درباره چگونگی مواجهه با بحران منابع آب ایران ناشی از سوءاستفاده رژیم جمهوری اسلامی، و ادای احترام به قربانیان هولوکاست همزمان با روز یادبودشان است. میخواهم مردم اسرائیل بدانند که جمهوری اسلامی نماینده مردم ایران نیست. پیوند دیرین میان دو ملت ایران و اسرائیل میتواند دوباره برقرار شود و به هر دو ملت سود برساند. به اسرائیل میروم تا نقشم برای ساختن آن آینده روشنتر را ایفا کنم.»
دولت اسرائیل نیز در بیانیهای رسمی درباره سفر شاهزاده رضا پهلوی به آن کشور، آن سفر را مبتنی «تصمیم شجاعانه» شاهزاده رضا پهلوی دانست. وزارت اطلاعات دولت اسرائیل در این بیانیه تاکید کرد که شاهزاده رضا پهلوی برجستهترین چهره سیاسی ایرانی است که به این کشور سفر میکند. در این بیانیه همچنین آمد: «ولیعهد نماد رهبریِ متفاوتی با رژیم آیتاللهها است و برخلاف تندروهای حاکم، بهدنبال ارزشهای صلح و مداراست.»
این سفر بدون تردید جنبههای سیاسی تاریخسازی داشت. شاهزاده رضا پهلوی اگرچه اکنون مقام رسمی نیستند، اما در رخدادی کمنظیر، هم با نخستوزیر اسرائیل بنیامین نتانیاهو و هم با رئیسجمهوری اسرائیل اسحاق هرتزوگ دیدار کردند. ضمن اینکه میزبان و همراه همیشگی او در طول سفر نیز شخصی در سطح وزیر اطلاعات دولت اسرائیل، یعنی گیلا گاملیل بود.
دیدار با دیگر مقامهای اطلاعاتی و امنیتی دولت اسرائیل (که طبعا جنبههای محرمانه نیز داشت)، حضور در مراسم یادبود هولوکاست در همان روز نخست حضور در اسرائیل، ملاقات با جامعه بهائیان اسرائیل، بازدید از دیوار ندبه، و دیدار با جامعه یهودیان ایرانیتبار اسرائیل از دیگر جنبههای پراهمیت این سفر بود. بازدید از یک مرکز شیرینسازی آب در اسرائیل بهمنظور کسب ایده از تجربه کشور اسرائیل در مقابله با بحران آب دیگر جنبه پررنگ این سفر تاریخی بود.
شاهزاده رضا پهلوی پس از بازدید از کارخانه آبشیرینکن سورِک اسرائیل در پیامی گفتند: «در حالی که جمهوری اسلامی در ایران دریاچهها، رودخانهها، و تالابها را به بیابان تبدیل میکند، در اسرائیل، دولت و صنعت کویر را به آب تبدیل میکنند. امروز از کارخانه آبشیرینکن سورِک بازدید کردم تا فناوری چشمگیر آب اسرائیل را از نزدیک ببینم. پس از گفتوگو با دانشمندان، کارشناسان آب، و مبتکران زیرساخت در اینجا، من مطمئن هستم که یک ایران آزاد و دموکراتیک میتواند در همکاری با اسرائیل، آسیبهای محیطزیستی ایجادشده از سوی جمهوری اسلامی را جبران کند و اکوسیستم آبی ایران را نوسازی و بازسازی نماید.»
شاهزاده رضا پهلوی، که در این سفر دو بار با نتانیاهو دیدار کردند، دیدار دوم و رسمی خود با نخستوزیر اسرائیل را همراه با والاحضرت یاسمین پهلوی صورت دادند. ایشان پس از این دیدار در پیام خود به میراث مداراگرانه کوروش کبیر اشاره کردند و نوشتند: «یاسمین و من از دیدار با نخستوزیر بنیامین نتانیاهو و همسرشان بسیار خرسند شدیم. ما در این دیدار از حمایت مستمر اسرائیل از آرمانهای دموکراتیک مردم ایران قدردانی و تاکید کردیم که ایرانیان بهعنوان فرزندان کوروش بزرگ بهدنبال حکومتی هستند که به میراث کوروش، یعنی بردباری در قبال ادیان و باورهای مختلف و حمایت از حقوق بشر، احترام بگذارد. بهزودی روزی فرا خواهد رسید که دو ملت ایران و اسرائیل از روابط عادی و تبادلات فرهنگی، علمی و اقتصادی غنی و سودمند برای هر دو ملت برخوردار شوند.»
در این سفر، شاهزاده همچنین در یکی از مهمترین دانشگاههای اسرائیل، یعنی دانشگاه حیفا، نیز سخنرانی کردند. در این سخنرانی، ایشان سرنوشت ایران و اسرائیل و دیگر کشورهای منطقه را در پیوند با یکدیگر دانستند و از شهروندان اسرائیلی خواستند که خود را در پیوند و همبستگی با ایرانیان ببینند. نسخه کامل این سخنرانی با زیرنویس فارسی را میتوانید در اینجا تماشا کنید.
پس از سفر به اسرائیل و در اواخر ماه آوریل ۲۰۲۳ بود که شاهزاده رضا پهلوی برای دیدار با مقامهای ایتالیایی وارد این کشور شدند. ایشان از جمله با سناتور استفانیا کراکسی، رئیس کمیته روابط خارجی مجلس سنای ایتالیا، دیدار کردند. در این دیدار، بشقاب یادبود کاخ سنای ایتالیا را بهعنوان هدیه دریافت کردند.
شاهزاده در گفتوگویی درباره محتوای دیدارهای خود با مقامهای ایتالیایی به این اشاره کردند که تلاش ایشان این بود که مقامهای ایتالیایی را به آینده بلندمدت ایران متوجه سازند و آنها را از دید کوتاهمدت بیرون بیاورند. شاهزاده همچنین در سخنرانی و کنفرانسی خبری در پارلمان ایتالیا نیز حاضر شدند که نسخه کامل آن با دوبله فارسی در اینجا در دسترس است.
بلافاصله پس از بازگشت از ایتالیا، شاهزاده در نشست سازمان ADL در آمریکا حاضر شدند. سازمان ADL یا همان «اتحادیه ملی ضدافترا» دههها است که در مبارزه با نفرتپراکنی فعالیت میکند و از سازمانهای پیشتاز در مبارزه با یهودیستیزی است. این سازمان حضور و سخنرانی شاهزاده رضا پهلوی در آن نشست را «افتخار»ی برای این سازمان ارزیابی کرد.
در این نشست، که همزمان با هفتاد و پنجمین سالگرد تاسیس دولت اسرائیل بود، شاهزاده رضا پهلوی در بخشی از سخنانش گفت: «همانطور که کوروش کبیر به آزادی یهودیان از بابل و به بازسازی معبدشان کمک کرد، امروز نیز مردم من در اسارت هستند و به همبستگی و حمایت نیاز دارند. معبدی وجود دارد که باید بازسازی شود. ایران معبد ماست. در کنار ما بایستید.»
پس از این نشست بود که جمله «ایران معبد ماست» به یکی از هشتگهای پرطرفدار در توییتر فارسی بدل شد. سخنان کامل شاهزاده در این نشست و ترجمه فارسی آن را میتوانید در اینجا تماشا کنید.
در ماه مه ۲۰۲۳ بود که شاهزاده رضا پهلوی بار دیگر در واشنگتن با گیلا گاملیل، وزیر اطلاعات اسرائیل، دیدار کردند. گاملیل درباره این دیدار در توییتی از «دیدار موفق با با شاهزاده و ولیعهد ایران» نوشت و در بخشی از آن توییت افزود: «سیاست خونخوارانه رژیم آیتاللهها که به مردم ایران و جهان صدمه میزند باید باعث بسیج عمومی جامعه بینالمللی شود.»
در همین ماه بود که شاهزاده دیدارهایی با برخی از قانونگذاران آمریکایی از جمله سناتور ریچارد بلومنتال ترتیب دادند؛ دیدارهایی که در آنها شاهزاده از لزوم «حمایت حداکثری» از ملت ایران گفتند.
پس از این و در ماه ژوئن ۲۰۲۳ بود که شاهزاده در نشست روزنامه جروزالم پست در واشنگتن دیسی حاضر شدند و با بنی گانتس، سیاستمدار و نظامی برجسته اسرائیلی، دیدار کردند. بنی گانتس اکنون جدیترین رقیب نتانیاهو است. در پیام انگلیسی شاهزاده رضا پهلوی پس از دیدار با این شخصیت برجسته اسرائیلی از لزوم آغاز یک عصر جدید سخن گفته شده است.
نکته برجسته درباره نوع تعامل شاهزاده با اسرائیل و شخصیتهای سیاسی آن کشور رویکرد فراحزبی ایشان است. همانگونه که ایشان در سیاست آمریکا نیز رویکردی دوحزبی را برای حمایت از مبارزات ملت ایران توصیه میکنند، در نوع ارتباطات خود با اسرائیل نیز خود را محصور در یک گرایش خاص در سیاست آن کشور نمیسازند و تلاش میکنند با گرایشهای مختلف سیاسی در آن کشور ارتباطات لازم را برقرار سازند تا بتوانند پشتیبانی بیشتری از مبارزه ملت ایران گرد بیاورند.
در ۱۶ ژوئن ۲۰۲۳ بود که شاهزاده رضا پهلوی بهمناسبت زادروز جاویدنام مجیدرضا رهنورد کارزاری سه ماهه اعلام کردند و خواستار آن شدند که «برنامهریزی، سازماندهی و همبستگی بیشتر» در راستای برگزاری اعتراض و اعتصاب در سالروز جاودانه شدن جاویدنام مهسا امینی صورت بگیرد. نکته جالب توجه این بود که بر اساس دادههای Mapping Protests In IRAN که «بنیاد دفاع از دموکراسیها» (FDD) تهیه کرده بود، از نیمه ژوئن که این کارزار از سوی شاهزاده اعلام شد، میزان فعالیتهای اعتراضی و رخدادهای مرتبط با اعتراضها در ایران روندی صعودی یافت؛ مشخصا در ماه ژوئن ۱۸۳ مورد، در ماه ژوییه ۲۷۷ مورد، و در ماه اوت ۳۵۲ مورد. این میزان در ماه سپتامبر و در آستانه سالروز قتل مهسا امینی به ۴۶۵ مورد افزایش یافت. صفحه Mapping Protests In IRAN را میتوانید در اینجا ببینید.
در ماه ژوییه ۲۰۲۳ بود که شاهزاده رضا پهلوی اعلام کردند که در «جزیره نِکِر» همراه با «گروهی از رهبران جهانی صنایع مختلف و سرمایهگذاران و کارآفرینان بخش خصوصی» با تلاش سِر ریچارد برانسون گرد هم آمدند. شاهزاده همانند تاکیدی که در سفر به ایتالیا ابراز کردند، در پیام خود درباره حضور در این جمع نیز گفتند که در پی راهحلهای بلندمدت برای ایران هستند. ایشان در بخشی از پیام خود گفتند: «ما درباره فرصتهای سرمایهگذاری در ایران سکولار و دموکراتیک آینده به تبادلنظر پرداختیم. بخش خصوصی میداند که کشور ما، زمانی که آزاد شود، مملو از فرصتهای سرمایهگذاری و توسعه دوباره است. مردم ما نیز باید این را بدانند. گفتوگوها و جلسات ما در "جزیره نِکِر" شامل حوزههای مختلفی از جمله بخش انرژی و فناوری تا سرمایهگذاری تاثیرگذار و حوزه مالی و بانکی را شامل شد. هر کدام از اینها میتواند میلیونها ایرانی را به کار بگیرد تا به بازسازی ایران کمک کنند. من بهویژه از سِر ریچارد برانسون و علاقه او به ایران و کمک به بازسازی کشورمان، که هم به سود مردم ما و هم جهان است، سپاسگزارم.»
در ماه سپتامبر ۲۰۲۳ نیز شاهزاده رضا پهلوی در سمیناری به نام «ایران آینده؛ امکانها و فرصتها» در تلویزیون «منوتو» در لندن حضور یافت. در این سمینار، کارشناسان انرژی از امکانها و فرصتهای ایران در عرصه بینالمللی انرژی گفتند و شاهزاده رضا پهلوی نیز، بهعنوان مهمان ویژه این برنامه، نقطهنظرات خود را مطرح کردند. نسخه کامل این برنامه و سخنرانی شاهزاده رضا پهلوی را میتوانید در اینجا ببینید.
واقعیت آن است که همانگونه که پیشتر گفته شد، سال ۲۰۲۳ برای شاهزاده رضا پهلوی سالی مملو از فعالیت و کنشگری در راه بازتاب دادن صدای ملت ایران در جهان بود. بر این اساس، آنچه مرور شد عمده فعالیتهای ایشان بود و بهعلت محدودیت این یادداشت، امکان بررسی همه فعالیتها، سخنرانیها، کنفرانسها، و گفتوگوهای تلویزیونی ایشان با رسانههای مختلف وجود نداشت. لازم به یادآوری است که انتخاب موارد مذکور از میان همه آنچه شاهزاده رضا پهلوی در ۲۰۲۳ انجام دادند نیز به تشخیص شخصی خود این نگارنده بوده است.